Vài lần mình xem tranh và tự hỏi: “vẽ còn xấu hơn cả con tôi vẽ thế này mà cũng gọi là kiệt tác được à”, hay “tranh trủng vẽ chả hiểu cái gì mà cũng bá.n đc vài triệu đô”. Rồi mình nhận ra, để thật sự thưởng thức tranh, có lẽ cần một vài kiến thức nền tảng. Như là bố cục, màu sắc, kỹ thuật, một chút lịch sử hội hoạ, một chút triết học.
Cũng tốn công đấy, nhưng may mắn là ở thời của AI mọi thứ đã đơn giản hơn nhiều.
Ví dụ như dưới đây là bức Paris Street; Rainy Day của Gustave Caillebotte
Xét về bố cục đi, Caillebotte dùng cột đèn màu xanh để tạo ra bố cục chia đôi. Ở phía bên phải của cột đèn, những nhân vật trên đường phố được vẽ gần hơn. Phía này nhìn rất đông đúc – những chiếc ô trông như thể sắp chạm vào nhau đến nơi. Cả ba nhân vật ở phía bên phải của bức tranh đều bị che khuất một phần bởi mép khung tranh, từ đó tăng thêm ấn tượng về đường phố đông đúc người.
Đây là ảnh mình mở rộng bằng AI, để cho người đàn ông không còn bị che bởi khung tranh nữa, cảm giác đỡ đông đúc chật chội hơn rồi đúng không?
Một trong những cái hay của bức tranh này là sự tương phản giữa hai nửa trái phải. Bên phải là góc cận. Bên trái, đường phố được mở rộng, và các nhân vật chỉ xuất hiện ở trung cảnh và toàn cảnh. Ở phía này, ta thấy mặt đường lát đá cuội bóng loáng vì mưa chiếm phần lớn diện tích tranh. Bên cạnh đó, tòa nhà ở phía xa kéo dài qua hai con phố liền kề, tạo cảm giác trải dài dường như vô tận. Những chi tiết này mang đến cho người xem một cái nhìn về thành phố rộng lớn, tạo cảm giác hoàn hảo và vô biên.
Cách nghệ sĩ sử dụng hiệu ứng xa gần như vậy cũng tạo nên ấn tượng cho khung cảnh: một khoảnh khắc của Paris đương đại, cảm giác về sự chuyển động sôi động của đô thị, sự zoom-in, zoom-out của các yếu tố và sự giao thoa thoáng qua của những cuộc sống không liên quan, khi những người lạ đi ngang qua nhau dưới mưa.
Caillebotte, vốn là kẻ sinh ra từ vạch đích, ngày ngày ăn và vẽ, tranh có bán được hay không cũng không quan trọng, cái sự giàu sang của Caillebotte được thể hiện trong bức tranh này, với nhiều nhân vật chính dường như toàn người thượng lưu. Tranh của Caillebotte thường thể hiện niềm vui trong bối cảnh bất chợt. Chúng xem cuộc sống như một chuỗi những cuộc gặp gỡ, và không khác gì nhiếp ảnh, ghi lại những khoảnh khắc thoáng qua từ dòng chảy của cuộc sống.
Baudelaire, đã sử dụng thuật ngữ flâneur – người thơ thẩn để diễn tả phong cách của kiểu họa sĩ hiện đại này. Mình sẽ viết tiếp sau.